Braziliaanse koffietelers lijden onder droogte

In dagblad Trouw vond ik deze week een interessant artikel over de moeilijke omstandigheden waarin koffie tegenwoordig geteeld moet worden. Droogte in Brazilië heeft grote gevolgen voor koffietelers. Het laat zien dat de koffieproductie onder grote druk staat. Als de droogtes lang aanhouden zullen oogsten in de 2023 niet veel beter worden.

De extreme droogte vorig jaar heeft de koffieproductie in Brazilië fors aangetast. Koffieboer Tiago Figueiredo houdt nog net het hoofd boven water.

Wies Ubags 

Koffie in een droog klimaat

“Rekenen en bidden bepalen mijn leven op dit moment”, zegt koffieteler Tiago Figueiredo (36) niet zonder ironie vanuit zijn plantage in São Tomás de Aquino aan de telefoon. Door een combinatie van vorst en droogte verloor hij vorig jaar veertig hectare koffie, een derde van de productie van zijn bedrijf van 120 hectare. “In 2021 hebben we een hele ernstige droogte gehad.”

Brazilië, de grootste koffieproducent ter wereld, heeft met een grote terugval in de productie te maken. Volgens landbouworganisatie Conab schommelde het areaal in 2008 rond de 1,75 miljoen hectare en is dat in 2020 teruggevallen tot onder de 1,5 miljoen hectare. De koffie-oogst was vorig jaar in Brazilië 25 procent minder dan die in 2020. Voor 2022 wordt een herstel van zo’n zestien procent verwacht.

Figueiredo verloor in 2021 een derde van zijn areaal. Daarmee heeft hij, vindt hij, nog geluk gehad want collega’s in zijn streek, op het grensgebied van de deelstaten Minas Gerais en São Paulo, verloren wel tachtig procent. “Zij hebben nu hun grond verhuurd aan mensen die er soja gaan telen, want de investeringen voor nieuwe productie zijn niet meer op te brengen. De winter komt eraan en de mensen zijn bang voor nieuwe vorstperiodes en dan ben je je geld kwijt.”

Familiebedrijf

Figueiredo komt uit een familie van koffietelers – ‘Sinds mijn overgrootvader’ – en voorziet nog vele jaren van zorgen in de sector waarmee hij is vergroeid. “De hele streek hier verbouwt koffie.” Maar de laatste jaren houden de droogtes langer aan en hebben zich een paar stevige vorstperiodes aangediend.

Klimaatwetenschappers schrijven de veranderingen toe aan de opwarming van de aarde. Figueiredo houdt het zelf op cycli, waarmee je als boer te maken hebt. Eén keer in de dertig jaar slaat het onheil toe en moet je zien hoe je het hoofd boven water houdt.

In zijn geval betekent het bijvoorbeeld dat hij minder kunstmest gebruikt om kosten te besparen. Maar dat zal gevolgen hebben voor de oogst van volgend jaar. “Dit jaar zie ik dat de trossen niet vol zijn. Normaal heb je twaalf tot vijftien vruchten per tros, nu maar acht tot tien. Ik ben erg bezorgd over de oogst.”

Wel blad, geen koffie

Het plukken van de koffie begint de eerste twee weken van mei. Figueiredo: “In 2020 was de oogst goed, toen hadden we 4500 zakken koffie. In 2021 hadden we er maar 1900. Nu hopen we op 2900 tot 3000 zakken. De planten hebben zich dankzij de recente regens hersteld van de laatste droogte die zes tot zeven maanden duurde. Ze dragen blad, maar ze hebben geen koffie en dus leveren ze niks op.”

Figueiredo voorziet voor de toekomst een ernstige terugval in de koffieproductie in zijn land. “Ik ben met mijn vader naar het zuiden van Minas Gerais gegaan om te kijken. Het is daar nog veel erger. Ons bedrijf ligt wat hoger, boven de negenhonderd meter, en daardoor wordt het minder ernstig geraakt door de vorst.”

Professor José Donizeti Alves, koffiedeskundige, verbonden aan de Federale Universiteit van Lavras, verwacht ook een magere oogst in 2023. De droogte is volgens hem een groter probleem dan de vorst. Door het gebrek aan regen dragen de planten minder vrucht, zoals teler Figueiredo ook al had geconstateerd.

Als de langere periodes van droogte aanhouden, zullen boeren in gebieden als Minas Gerais, waar de koffievariant arabica wordt geteeld, gedwongen worden om over te gaan op een minder kwetsbare variant. Die wel als minder in kwaliteit wordt beschouwd, de robusta.